موضوع حضور جن و پری در حمام‌های ایرانی، تاریخی نسبتاً قدیمی دارد که در جوامع مختلف، بازتاب‌های مختلفی پیدا کرده است. حمام‌های ایران از دیرباز شهرت جهانی داشته‌اند. در روزگاری که حتی ساخت مستراح در اروپای قرون وسطی مرسوم نبود، در دورترین روستاهای ایران، حمام و دستشویی‌های عمومی مدرن ساخته می‌شد. با این حال، نوع معماری حمام، بخاری که در آن وجود داشت و نیز، پژواک صوت در این مکان، زمینه را برای شکل دادن به خیالات و اوهام فراهم می‌کرد.
ناصر نجمی در کتاب خواندنی «دارالخلافه طهران»، به این موضوع جذاب پرداخته و نوشته است: «از زمانی که انسان قدم بر عرصه خاک نـهاده، بـرای زدودن تـن از ناپاکی‌ها، اهمیت زیادی قائل بوده است و در این بین ادیان مختلف نیز پاک‌کنندگی آب و آتش و خورشید و خاک را پذیرفته و آن را بر پیروان خویش مقرّر داشته‌اند. طبیعی‌ترین و سودمندترین عـنصری که بشر پیش رو داشته، آب بوده است. با این‌همه، آن چه از آثار مکتوب پیشینیان برمی‌آید، این است که محلّی ویژه به نام گرمابه، فراتر از زمان سلیمان نبی مطرح نبوده است. علاقه ایرانیان به پاکیزگی و استحمام نیز، هم در دوران باستان و هم در دوره اسلامی، زبانزد عام و خاص است. در این بین، افسانه‌های فراوانی که از حضور جنیّان در حمام‌ها حکایت می‌کند و همه ما کمابیش برخی از آن ها را شنیده‌ایم و این‌که بـوده‌اند کسانی که از ترس جن به صحن حمام گام نمی‌نهاده‌اند، در آثار مکتوب و منقول ما فراوان است؛ ولی شاید جالب‌ترین آن ها حکایت مظفّرالدین‌شاه قاجار باشد که هروقت هوس حمام در سـر مـی‌پخت، امیر بهادر جنگ، وزیر دربـار خـود را بـه حمام می‌فرستاد تا اجنّه را از آن جا دور کند. گاه برای راندن جنیّان از جام چهل‌کلید استفاده می‌کردند و البتّه این‌همه را نباید برخاسته از بیم صرف یـا تـوهّم بـاطل انگاشت، بلکه فضای تاریک و پیچ‌درپیچ حمام که بـخش زیـرینش آتش بود و بخش رویین به سیاه‌چال و زندان می‌مانست، خواه‌ناخواه، وجود شبح‌ها و گاه موجوداتی غیرانسانی را بـه اذهـان مـتبادر می‌کرد.»
منبع: روزنامه خراسان
نظر شما